Andra Maria Eliza gotikoa

Andra Maria Eliza

Gernika-Lumoko eraikinik zaharrena da, 5 mende baino gehiagoko historiaren lekuko.

Lumoko elizatearen lehen aipamen historikoa XI. mendekoa da eta bertan hiru tenplu aipatzen dira:

Lunoko San Pedro,
Antiguako Andra Mariaren Eliza, gaur egungo Batzar Etxea eta
beste eliza bat, Antiguakoa ez bezalakoa, uste dugu Andra Maria eliza dela.

Horregatik, Gernika-Lumoko goialdean XI. menderako tenplu bat dagoela esan dezakegu.

Estrategikoki hiribilduaren goialdean kokatua, ingurune pribilegiatuan, Batzar Etxeak eta Euskal Herria Museoak (Montefuerte jauregia) inguratuta, Gernika-Lumoko Andra Maria Eliza dago.

Tenplua XV. mendean hasi ziren eraikitzen gotiko estiloan, baina bere historia gorabeheratsu eta luzeagatik, eliza barruan zein kanpoan ikus daitezkeen estiloen nahasketa baten emaitza izan da.

Sorrera

Gernikako Batzar Etxetik metro gutxira, aldapa pikoan, bere garaian Foru Hiribilduaren hiri-eremuaren eta Lumoko elizatearen jurisdikzioaren arteko muga markatu zuena, Andra Maria Eliza dago. Tenpluaren eraikuntza XV. mendearen erdialdean hasi zen, indarrean zegoen eredu gotikoari jarraituz; hala ere, mende bat geroago, “Hallenkirche” sistemarantz birziklatu zen. Eliza honen ezaugarri bereizgarrienetako bat hauxe da: estiloen nahasketa (gotikoa portadan, errenazentista barnealdean)

Obrak mende bat gehiago beharko zuen amaitzeko, 1660 inguruan gutxi gorabehera. Data horretakoak dira Antonio Ortiz de la Colina hargin kantabriararren korua -estilo errenazentistakoa- eta azken gangen iraulketa.

Arkitektura

Kanpotik, Gernika-Lumoko Andra Maria bolumen trinko handi eta ulergaitz den irudi bat bezala ikusten da, harri landuzko eta manposteriazko oso gauza astuna eta handia. Bere teilatu zabalak, abside poligonalez errematatutako bost ataleko hiru nabetan ordenatutako espazio handi bat ezkutatzen du. Absideak eta habearteak altuera berean altxatzen dira, eta gurutze-gangaz estaltzen dira gotiko eran – Lehen atalean izartuak eta bestean bakunak –, hormetan eta joniar ordenako zortzi zutabe klasiko sendotan oinarrituta, Bizkaiko ederrenak beharbada.

Fatxada nagusia iparraldera orientatuta dago eta alde horretako kontrahormak lotzen dituzten arku indartsu batzuek modulatzen dute. Ardatza markatzen dute, goian hiru gorputzeko kanpai-horma barroko handi bat, 1775ekoa, eta behean, mainel batez banandutako bi sarrera-arku dituen portada. Hori guztia ate-zangoen eta bozinakoarkibolten egitura klasiko batean txertatzen da, santuen irudi landuekin aberastua. Tinpanoa hutsik dago, baina eraikinaren biografiarako testu interesgarri bat dauka:

«Myll et ccc et IXL años Sanch/o de enparan».

Aipu horren arabera, 1449an Sancho de Emparan maisua zen obraren arduraduna. Tenpluaren barruan, gela estaliaren eta zutabeen handitasun sentsazioa nabarmentzen da, korua oinaldean, hiru habearteei eragiten diena, eta korridore hustua burualdeko hiru inguruneetako hormetan, altuera handian.

Altzariak

Gaur egun, elizak ez du altzari pieza garrantzitsurik. Rococo estiloko hainbat irudi daude, bere azken erretauletako batetik berreskuratuta, eta, lehenengo kaperan, apaingarririk gabeko barrokoko erretaula bat, Juan de Azcúnaga Foruko maisuaren lan interesgarria.

Informazio gehiago

Irekitzeko ordutegia:

Eliza meza-ordutegian bakarrik dago irekita.

Mezen ordutegia:

Astelehenetik larunbatera: 19:00

Igandeetan: 12:30

Andra Maria Eliza eta bonbardaketa

1937ko apirileko Gernika-Lumoko bonbardaketan ez zen Andra Maria Eliza suntsitu, baina kaperetako batek kalte larriak jasan zituen eta sakristiak su hartu zuen, historiarako funtsezkoak ziren dokumentu asko betiko galaraziz.

Helbidea: Goienkale, 1.

Batzar Etxearen inguruan dago, Gernika-Lumoko hirigunearen barruan.