Gernika-Lumoko merkatua
Euskal Herriko merkatu tradizional bakanetako bat
“Lunes gernikes, kolperik ez”
XX. mendearen erdialdera arte, Gernika-Lumoko astelehenetako asteroko azoka aire zabalean egiten zen, eta ez zegoen hura hartzeko esparru itxirik. 1937ko hiribilduaren bonbardaketaren ondoren eta ondorengo berreraikuntzan zehar, Suntsitutako eskualdeen eta konponketen Zuzendaritzak merkatu horretarako esparru itxi bat planifikatu zuen; 1943an amaitu zuten lana. 80ko hamarkadaren amaieran, aztertzen ari garen eraikina zein egoeratan zegoen ikusita (zati batean hondatuta, igarotako denboragatik eta “Suntsitutako eskualdek” erabilitako kalitate baxuko materialengatik), Udalak eraitsi eta beste bat eraikitzea erabaki zuen.
Merkatu berri hau 1991. urtean inauguratu zuten eta gaur egun arte jarraitzen du.
Astelehenero biltzen dira Gernika-Lumoko merkatuan Busturialde osoko nekazaritza produktuen erosleak eta saltzaileak. Izan ere, astelehenetako merkatu hau bertako biztanleen arteko topagune gisa defini daiteke, duela hamarkada batzuk bezala bere funtzio soziala betetzen jarraitzen baitu, jendeak joan-etorriak egiteko hainbeste baliabide ez zituenean eta astelehenean erosteko eta saltzeko ez ezik, harremanak izateko ere aprobetxatzen zutenean. Hau da, Euskal Herrian oraindik egiten den merkatu tradizional bakarrenetakoa da, eta egun horretan giro koloretsu eta alaia arnasten da, Jai-Alai Frontoiko zesta partidekin amaitzen dena. Esaera zahar batek dioen bezala: “Lunes gernikes, kolperik ez”, hau da, astelehenean Gernika-Lumon, ez da lanik egiten.
Gernika-Lumoko astelehenetako azokaren kontzeptua ulertzeko, “Baserritik Plazara” leloa aipatu behar dugu. Astelehenetako merkatuan generoa sal dezaketenak ustiapen propioa duten ekoizleek dute soilik saltzeko eskubidea. Ez da birsaltzailerik onartzen.
Ba al zenekien Gernika-Lumon badela “tratularia” ren figura?
Eskualdean badira Gernika-Lumoko merkatura jaitsi ezin diren ekoizleak. “Tratularia” baserri horietatik pasatzen da eta bere soberakina erosten du. Ondoren, produktu horiek plazan saltzen ditu, eta, horrela, bertako paisaia mantendu eta zaintzen dela ziurtatzen da; bestela, baratze zimelez eta alferrik galdutako generoz estalita egongo litzateke. Urdaibaiko benetako lorezainak beren baratzeekin lurra zaintzeaz arduratzen diren nekazariak dira
Astelehenetako merkatuaren ordutegia 9: 00etatik 13: 00etara da, baina postuak kentzeko ordutegia egun horretako salmenten araberakoa da. Astelehena asteko egunik onena da Gernika-Lumora etortzeko. Bizi ezazu Gernika-Lumoko asteleheneko esperientzia!
Larunbatetako azoka bereziak
Produktu autoktono ezberdin bat sustatzen duten merkatu tematikoak dira, ekainetik abendura bitartean hilabete bakoitzeko lehen larunbatean egiten direnak. Merkatu hauen ordutegia 9: 00etatik 13: 00etara da.
- Haurrekin joateko: azoka eraikin estali batean egiten da eta puzgarriak jartzen dira txikienek ere goza dezaten.
- Sustatutako produktuak dastatu daitezke: adibidez, Urdaibaiko ekoizleen txakolina, bakailao edo indaba plater on bat, piper berde frijitu batzuk… Hau guztia 4 € eta 5 € artean ordainduta. Nahi duzue?
- “Delicatessen 0KM” ere erosi ahal izango duzu, esaterako: patea, euskal pastela, gazta eta inguruko barazkirik onenak.
Hileko lehen larunbatean
Ekaina
- Idiazabal gazta eta Urdaibaiko txakolina. Kopa bat erosi eta Urdaibaiko ekoizleen txakolina dastatuko duzu, baina neurriz, txakolinak 9 eta 11 gradu artean baititu.
Uztaila
- Gernikako piperra: ausartu zaitez dozena bat piper berde frijitu probatzera, ez dira piper minak eta!
Abuztua
- Bakailaoa eta Arabako Errioxako ardoa: bai, argazkian ikusten den bezala, gozo-gozoak eta behar bezala eginak!
Iraila
- Bizkaiko untxia eta sagardoa: zerbitzatu baso bat sagardo eta lagundu untxi gisatuarekin. Mutu utziko zaitu…!
Urria
- Sukalki eguna: sukalkia ilarrekin, patatekin eta azenarioekin besteak beste prestatutako txahal-gisatua da.
Azaroa
- Gernikako indaba: indaba Gernika-Lumoko produktu izarra da, eta azaroan hasiko du denboraldia. Gernikako babarrun plater on bat dastatu nahi baduzu, badakizu: hitzordua azaroan da.
Abendua
- Barraskiloen azoka: Euskal Herriko etxe askotan, barraskiloak ez dira falta Gabonetako mahaian. Horregatik, urteko azken merkatu berezia molusku horri eskainita dago. Molusku hori saltsa batekin prestatu ohi da, eta, diotenez, horixe da gisatuaren onena.
Hau ere interesatuko litzaizuke
Gernikak 650 urte baino gehiagoko historia duen Euskal Herriko merkatu tradizional bakanetako bat du. Gernika hiribildu gisa sortu zenean izan zuen hasiera tradizioak.
